Hoe kikkers kinderen helpen hun emoties te ontdekken

Hoe toepasselijk en leuk dat ik bij de start van de lente het Spring Kikker Spring spel mag uitproberen! Spring kikker Spring maakt gebruik van onze dierenvriend de kikker om kinderen te helpen bij het herkennen en benoemen van hun emoties. Het is belangrijk voor kinderen om al jong door hun omgeving ondersteund te worden in de gevoelens die zij door de dag heen ervaren. Als kinderen hun gevoelens leren kennen en begrijpen, werkt dit bevorderend voor de sociale vaardigheden. Binnen dit spel worden kinderen gestimuleerd te ontdekken welke gevoelens ze kunnen hebben binnen een bepaalde situatie. Ook leren zij nadenken over het waarom van die gevoelens en te bedenken wat zij kunnen doen om zich beter te voelen. 
 
Overal kikkers 

Sinds ik me afvraag waarom juist de kikker een veel gekozen dier is binnen educatieve en therapeutische middelen, zie ik de hele week in de dagelijkse momentjes met mijn eigen kindjes de kikker spontaan langskomen. Zo begon deze maand met '1 april - kikker in je bil' en maakte mijn zoon de grap dat er een kikker op mijn hoofd zat. Ik zag in de speeltuin een groepje blije kinderen die trots hun emmertjes met kikkerdril toonden. En warempel, mijn kinderen kiezen één van hun favoriete boeken van Kikker en de vreemdeling om uit voor te lezen. Ook bij fantasiespel zie ik regelmatig kikkersprongen naar voren komen. Blijkbaar is de kikker dichterbij in het leven van onze kinderen dan gedacht. 

Voor wie en door wie?  

Het spel is geschikt voor kinderen vanaf vier jaar en je kunt het met 1 tot 30 personen spelen, de tijd is variabel (15 – 30 minuten), afhankelijk van het aantal kaartjes dat wordt gekozen. Het is onder andere te gebruiken op school en in de thuissituatie, binnen ambulante begeleiding, door therapeuten en coaches en jeugdhulp-professionals die bijvoorbeeld gezinsondersteuning bieden en/of kinderen één-op-één coachen. Ik speelde het spel veelvuldig toen ik kinderen één-op-één coaching gaf binnen het jeugd- en gezinsteam, waarbij ik nauw samenwerkte met een collega systeemtherapeut/ouderbegeleider. Op mijn huidige werk lenen ambulante begeleiders, die zowel thuis als op school ondersteuning bieden, het spel regelmatig. 

Hoe werkt het? 

De zes cirkels (vier kikkers die een emotie uitbeelden: boos, bang, blij en verdrietig, een witte cirkel met het vraagteken erop en een oranje cirkel met ‘wat kan ik eraan doen?’) worden verspreid op de grond neergelegd. De kinderen staan in de ruimte. De volwassene leest een situatie voor die op het kaartje wordt beschreven. Er zijn 85 kaartjes in totaal, 20 kaartjes per keer is aan te raden. De kinderen kunnen aangeven welk(e) gevoel(ens) ze bij de situatie zouden hebben en springen naar de bijpassende kikker. Als het kind niet kan kiezen, springt hij naar de witte cirkel met vraagteken. De volwassene kan het kind vragen om naar de oranje cirkel te springen en te bedenken wat hij/zij in die situatie kan doen om zich beter te voelen. Bij situaties kun je denken aan: "In het zwembad kun je opeens je vrienden niet meer vinden", "Je bent verdwaald in een grote winkel", "Je wordt uitgenodigd voor een verjaardagsfeest" en "Je hebt in de pauze niemand om mee te spelen".

Wat leren de kinderen ervan? 

Jongetje van vijf jaar: ‘Ik leer dat er blij is, en boos, en bang en verdrietig’. Het leerelement in dit spel is divers. Kinderen leren stil te staan bij de vier basisemoties. Wanneer het spel met meerdere kinderen gespeeld wordt, zien zij enerzijds dat anderen dezelfde gevoelens kunnen hebben binnen een situatie. Deze herkenning is prettig voor hen en doet iets met hun zelfvertrouwen. Anderzijds zien zij ook dat iedereen anders omgaat met een situatie en er iets anders bij kan voelen. Ze leren dat gevoelens erbij horen, er mogen zijn en kunnen verschillen. Het spel stimuleert een stukje bewustwording (welk gevoel is er en hoe geef ik hier woorden aan?) en helpt mee in het rekening houden met gevoelens van anderen. 

Een inkijkje in de gevoelswereld 

Als hulpverlener geeft de uitvoering van het spel je informatie over hoe het kind omgaat met bepaalde situaties, hoeveel hij/zij weet over de basisemoties en hoe deze emoties voor hem/haar zijn. In hoeverre het kind woorden kan geven aan deze gevoelens. Of het kind bijvoorbeeld in staat is om een oplossing te bedenken voor de situatie. Of het kan stilstaan bij zichzelf om na te gaan welk gevoel er bij past. En in hoeverre een kind beïnvloed wordt en/of gevoelig is door de keuzes die de andere kinderen maken om bij een bepaalde gevoelskikker te staan. Door bepaalde kaartjes van tevoren te selecteren kun je het spel een bepaalde richting opsturen. Daarnaast kun je ervoor kiezen om het kind spelenderwijs met gevoelens in aanraking te laten komen of dat je nog meer verdieping aanbrengt door het gesprek erover aan te gaan. Dit hangt ervan af met wie het spel gespeeld wordt en welk doel je hebt met het spel. 

Tips voor gebruik  

•    Het is aan te raden het spel goed voor te bereiden. Kijk van tevoren goed welke kaartjes je wilt gebruiken. Sommigen kaartjes zijn niet passend of kunnen confronterend zijn (bijvoorbeeld: "Je ouders vertellen je dat het konijn dood is"), dus het is goed om vooraf een bewuste afweging te maken. En creëer een setting waarin het kind zich veilig voelt. Ook is het natuurlijk mogelijk zelf een aantal situaties/thema’s toe te voegen waarvan jij denkt dat deze passend zijn. 
•    Als je het spel met een groepje leerlingen speelt, kun je elke leerling een eigen situatie laten noemen, waarna ze naar een kikker kunnen springen. Voor oudere kinderen kan het springen kinderachtig zijn, dan laat je dit weg. Of de kinderen een pion laten kiezen en de schijven voor hen op tafel leggen. Ook heb je dan meer mogelijkheden om verdiepende vragen stellen. Verder is het belangrijk dat de kinderen zich kunnen concentreren en kunnen deelnemen aan een 'taak'. Ik speelde het spel met drie kinderen op een groep, die op dit moment om diverse redenen niet de mogelijkheid hebben om deel te nemen aan het onderwijssysteem. Hierbij merkte ik dat het voor hen lastig was om zich tot een taak te zetten, waardoor de uitwerking van het spel logischerwijs minder ruimte kreeg. Toch lukte het hen op hun eigen manier om een aantal kaartjes mee te doen en een gevoel erbij te noemen of direct een oplossing te noemen bij de beschreven situatie. 

Kikkersprong

Vanwege de diversiteit aan leerelementen, het bewegingselement en de vele mogelijkheden van inzetbaarheid, voeg ik Spring Kikker Spring graag toe aan de standaarduitrusting van de jeugdprofessional. Wie waagt nog meer een (kikker)sprong en gaat dit spel inzetten in zijn/haar ondersteuning aan kinderen? Ik ben benieuwd. Laat je weten hoe jij het spel vindt?


Over de auteur:

Mayke Hugens
•    Van: Inzowijs
•    Orthopedagoog en creatief therapeut
•    m.hugens@inzowijs.nl

In mijn werk als zorgcoördinator ontmoet ik veel verschillende kinderen, jongeren en ouders. Vanuit mijn achtergrond als orthopedagoog en creatief therapeut en als moeder van drie jonge kinderen (jongenstweeling en dochtertje) vind ik het leuk om via deze blog andere professionals te inspireren. Ik ben er namelijk van overtuigd dat er naast het gesprek aangaan, ook veel andere (creatieve) werkvormen zijn die een waardevolle bijdrage leveren aan een positieve ontwikkeling van het kind. 

Voor deze blog grijp ik mijn kans om diverse bestaande en nieuwe educatieve en therapeutische producten uit te proberen. Mijn doel is om jou als professional op nieuwe ideeën te brengen in de ondersteuning die jij biedt aan kinderen en jongeren. Lees je mee? Heb je zelf leuke tips, dan hoor ik het uiteraard graag!